Paniekaanval: als je lichaam op hol slaat
En wat je kunt doen om weer rust te vinden
Een paniekaanval voelt vaak als iets dat je overkomt: plots, heftig en beangstigend. Alsof je de controle verliest over je eigen lijf. En dat terwijl je ‘in je hoofd’ misschien best weet dat er geen direct gevaar is. Maar op zo’n moment helpt dat besef niet. Gelukkig ben je niet machteloos — en kun je leren hoe je je lichaam en gedachten beter begrijpt en weer tot rust komt.
In dit blog lees je wat een paniekaanval is, hoe je het verschil herkent met een angstaanval, welke signalen je serieus moet nemen, en hoe coaching je kan helpen bij herstel.
Wat zijn symptomen van een paniekaanval?
Een paniekaanval is een plotselinge, intense golf van angst of spanning. Vaak zonder duidelijke aanleiding. De symptomen zijn zowel lichamelijk als mentaal voelbaar:
Fysieke symptomen:
- Snelle, oppervlakkige ademhaling of benauwdheid
- Hartkloppingen of pijn op de borst
- Zweten of koude rillingen
- Duizeligheid, licht in het hoofd
- Misselijkheid of tintelingen
- Trillende handen of benen
- Een gevoel van verstikking of ademnood
Mentale symptomen:
- Angst om de controle te verliezen
- Gevoel dat je flauw gaat vallen
- Het idee dat je doodgaat of een hartaanval krijgt
- Een gevoel van vervreemding of ‘niet echt’
Het duurt meestal een paar minuten tot een kwartier, maar de nasleep kan langer aanhouden.
Wat is het verschil tussen een paniekaanval en een angstaanval?
Hoewel de termen vaak door elkaar gebruikt worden, is er een duidelijk verschil.
- Een paniekaanval is acuut, heftig en komt vaak ‘uit het niets’. Het lichaam reageert direct met duidelijke fysieke klachten. Het voelt alsof je in een gevaarlijke situatie zit, terwijl dat niet zo is.
- Een angstaanval bouwt zich meestal op. Het is een reactie op een bepaalde trigger of situatie, waarbij je angstige gedachten en gevoelens langzaam sterker worden.
Beide kunnen heel ingrijpend zijn, maar een paniekaanval is vaak meer plotseling en intenser van aard.
Hoe voel je een paniekaanval aankomen?
Sommige mensen merken subtiele voortekenen. Bijvoorbeeld:
- Spanning in je borst of keel
- Onrustige ademhaling
- Een onbestemd gevoel van dreiging
- Duizeligheid of een zweverig gevoel
- Gevoel dat je lichaam ‘niet klopt’
Maar het kan ook zonder waarschuwing komen. Vooral als je veel stress ervaart of slecht slaapt, ligt je lichaam al op scherp. Een kleine prikkel kan dan de boel ‘aan’ zetten.
Kan je opeens een paniekaanval krijgen?
Ja. Juist dat maakt paniekaanvallen zo beangstigend. Je kunt op de bank zitten, in de rij staan bij de supermarkt of ’s ochtends wakker worden — en ineens slaat de paniek toe.
Je lichaam schakelt razendsnel over naar overlevingsstand, alsof er acuut gevaar is. Dat kan zelfs gebeuren als je je een minuut daarvoor nog prima voelde. Je lijf bepaalt dat het tijd is om te vluchten, ook al is er geen reden toe.
Wat zijn de symptomen van een paniekaanval in bed?
’s Nachts of tijdens het inslapen een paniekaanval krijgen is extra verwarrend. Je ligt immers stil, in het donker, misschien zelfs ontspannen. En toch:
- Je schrikt wakker met hartkloppingen
- Je voelt een brok in je keel of een drukkend gevoel op je borst
- Je adem is hoog of je hebt het gevoel te stikken
- Je hoofd slaat op hol: “Wat is dit?”, “Ik moet eruit!”
- Je ervaart het als onwerkelijk of beangstigend
Dit heet ook wel een nachtelijke paniekaanval. Je lichaam ontspant tijdens de slaap, en soms grijpt je systeem dat aan om ‘oude spanning’ alsnog te ontladen.
Hoe fopt je lichaam je tijdens een paniekaanval?
Je lichaam reageert alsof je in levensgevaar bent, ook al ben je dat niet. Dat komt doordat je zenuwstelsel geen onderscheid maakt tussen echte en ingebeelde dreiging. Bij stress (zeker als die lang aanhoudt) raakt dat systeem ontregeld.
Je hersenen geven het signaal: “Gevaar!”, je lichaam reageert: “Vluchten!”
Het voelt levensecht. Maar het is een vals alarm.
Door te begrijpen dat je lijf je fopt — en dat het ook weer voorbijgaat — kun je sneller de regie terugnemen.
Wat moet je doen bij een paniekaanval?
Als je middenin een paniekaanval zit, wil je maar één ding: dat het stopt. Deze stappen kunnen helpen:
- Adem langzaam en bewust. Adem 4 tellen in via je neus, houd 4 tellen vast, adem 6 tellen uit via je mond. Herhaal dit rustig.
- Herinner jezelf: dit is paniek, geen gevaar.
“Dit is vervelend, maar niet gevaarlijk. Het gaat weer over.” - Grond jezelf. Zet je voeten stevig op de grond, wrijf met je handen over een tafel of voel je rug tegen de stoel.
- Kijk om je heen. Noem vijf dingen die je ziet, hoort of voelt want dat helpt je hersenen te kalmeren.
- Wees mild. Schaam je niet. Een paniekaanval is geen teken van zwakte, maar van overbelasting.
Hoe kan coaching helpen bij paniekaanvallen?
Coaching kan je helpen om de signalen van je lichaam beter te herkennen en er anders op te reageren. Je leert:
- Waar jouw paniek vandaan komt
- Hoe je lichaam en gedachten samenwerken
- Welke ademhalingsoefeningen voor jou werken
- Hoe je spanning kunt ontladen
- Hoe je patronen en triggers herkent en doorbreekt
- En hoe je weer vertrouwen krijgt in jezelf én je lijf
In coaching werk je niet alleen aan het omgaan met paniekaanvallen, maar ook aan rust, zelfregie en herstel op lange termijn.
Tot slot
Een paniekaanval voelt overweldigend — maar je bent niet alleen, en het is niet eindeloos. Je lichaam fopt je soms, maar je kunt leren terugfoppen. Met aandacht, adem en inzicht ontstaat er weer ruimte. En rust in je lichaam en hoofd.
Wil je eens praten over jouw ervaring met paniek of spanning? In mijn praktijk in Landsmeer bied ik ruimte om te onderzoeken wat jouw lichaam je vertelt — en hoe jij daar anders mee kunt omgaan. Je bent van harte welkom voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek.
Cindy Koopman
Zoek je een coach? Wil je meer weten over hoe coaching kan helpen? Neem gerust eens contact met mij op of maak vrijblijvend een afspraak voor een gratis kennismakingsgesprek
Van Beekstraat 241
1121NM Landsmeer
Je kunt mij bereiken via info@cindykoopman.nl en telefoon 06-45728325
LINKEDIN
